زمینه و هدف: سوء استفاده از آمفتامین­های روان­گردان (کریستال مت و یا کریستال ان- متیل-1- فنیل- پروپان-2- آمین و اکستازی)در چند سال اخیر در ایران افزایش قابل توجهی را نشان می دهد. مشخص شده این ترکیبات دارای اثرات سمی روی سیستم قلبی عروقی و سیستم ایمنی هستند. از آنجایی که تا کنون به صورت مقایسه ای اثرات این دو ترکیب روان­گردان روی شمارش سلولی و میزان کلسترول خون بررسی نشده است لذا در مطالعه حاضر عوامل نام برده مورد بررسی قرار گرفتند.

  روش کار: در این پژوهش تجربی از 21 سر رت نر در سه گروه کنترل، گروه دریافت کننده اکستازی و گروه دریافت کننده کریستال مت استفاده شد. گروههای تجربی به مدت 15 روز، اکستازی و کریستال مت را با دوز mg/ kg 10 به شیوه ی درون صفاقی دریافت نموده و پس از 15 روز، خون از دهلیز چپ قلب جانوران گرفته شده و پارامترهای مورد نظر ( تعداد گلبولهای سفید ، قرمز و پلاکتها، سطح سرمی کلسترول تام، تری­گلیسرید، HDL و LDL ) اندازه­گیری شدند. بررسی آماری داده ها با استفاده از نرم افزار آماری این استد صورت گرفت. مقایسه گروههای آزمایشی مختلف با هم توسط آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه ( ANOVA ) انجام شد و 05/0 > P معنی دار در نظر گرفته شد.

  یافته ها: میزان گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت ها در گروه دریافت کننده اکستازی نسبت به گروه کنترل کاهش معنی­دار نشان داد (05/0 > p ). میزان هموگلوبین و هماتوکریت در گروه دریافت کننده اکستازی نسبت به گروه کنترل کاهش معنی­دار نشان می دهد (01/0 > p ). همچنین در گروه های کریستال مت و اکستازی هیچ تغییر معنی­داری روی سطوح کلسترول سرم خون در مقایسه با گروه کنترل مشاهده نشد. میزان تری­گلیسرید در گروه کریستال مت نسبت به گروه کنترل افزایش معنی­دار داشت (05/0 > p ) . میزان HDL در هر دو گروه اکستازی و کریستال مت نسبت به گروه کنترل تغییر معنی داری نشان نداد ولی میزان LDL در گروه کریستال نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد (05/0 > p ).

  نتیجه گیری : نتایج این مطالعه نشان می­دهد اکستازی در مقایسه با کریستال مت، با کاهش تعداد گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت سبب القاء کم خونی می­­گردد. افزایش تری­گلیسرید خون نیز به دنبال مصرف کریستال مت، احتمال ابتلاء به تصلب شرائین را بالا می برد.