زمینه و هدف: در 50% زوجینی که به علت ناباروری به پزشک مراجعه می ­ کنند، فاکتور مردانه به تنهایی یا همراه با فاکتور زنانه عامل ناباروری است. سه فاکتور دخیل در ناباروری مردان، کاهش تعداد اسپرم، قدرت حرکتی ضعیف، مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم می باشد. در انجام تکنیکهای کمکی تولید مثل نیاز به حجم و کیفیت مطلوب اسپرم وجود دارد. این مطالعه تاثیر پنتوکسی فیلین خوراکی را به عنوان یک روش ساده و قابل دسترس در ارتقاء کیفیت پارامترهای آنالیز مایع منی شامل حجم، تحرک، مورفولوژی و تعداد مورد بررسی قرار می­دهد که در صورت موثر بودن این دارو می توان از آن بعنوان داروی کمکی در روشهای تکنیک­های کمکی تولید مثل استفاده نمود.

  روش کار: مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی و نمونه ­ گیری به صورت تصادفی بوده و جامعه پژوهش، مردان با اولیگواسپرمی بودند که جهت درمان نازایی به بخش ناباروری مرکز آموزشی درمانی الزهراء [س] تبریز طی یکسال مراجعه نموده بودند. در این مطالعه 61 بیمار مرد که سابقه نازایی اولیه داشته و تحت آنالیز مایع منی قبل از درمان قرار گرفتند پس از سه ماه درمان با پنتوکسی فیلین با دوز mg 400 سه بار در روز، دو بار مایع منی تحت آنالیز قرار گرفت. داده­ها به وسیله روشهای آماری توصیفی (فراوانی- درصد و میانگین و انحراف معیار) و آزموتهای تی زوجی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.

  یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین تعداد کل اسپرم در گروه مطالعه قبل و بعد از تجویز پنتوکسی فیلین از 4 ± 17 میلیون به 5/1 ± 21 میلیون رسیده است و تعداد اسپرمها در 9/68% موارد به شکل معنی داری (001/0 p < ) افزایش یافت. همچنین میانگین درصد اسپرمها با مورفولوژی نرمال از 8/3 ± 01/24 به 3/4 ­ ± 26/39 رسیده است و این پارامتر در 8/32% بیماران بهبود یافت (001/0 p< ). میانگین درصد اسپرمهای متحرک از 5/3 ± 42/19% به 1/2 ± 78/28% رسید که این پارامتر در 52/88% بیماران بهبود یافت (001/ p < ) . متوسط حجم مایع منی در گروه قبل از درمان با پنتوکسی فیلین 85/0 ± 95/1 میلی لیتر بود که بعد از درمان به 64/0 ± 93/1 میلی لیتر رسیده است و لذا تغییر معنی­داری در حجم مایع منی پس از درمان مشاهده نشد (32 / 0= p ).

  نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تجویز پنتوکسی فیلین در افزایش پارامترهای آنالیز مایع منی بخصوص تحرک اسپرمها تاثیر قابل توجهی دارد و بعنوان داروی نسبتاً ارزان، مطمئن و با کاربرد آسان می تواند در ارتقاء کیفیت پارامترهای مایع منی و بهبود روشهای درمانی ناباروری مردان مورد استفاده قرار گیرد.